Savunma Sanayii Başkanlığı, Türk Standardları Enstitüsü, TÜBİTAK, Türk Silahlı Kuvvetleri Güçlendirme Vakfı ve STM ortaklığında kurulmuş olan TRTEST Test ve Değerlendirme A.Ş. 2025 yılında özellikle Körfez ülkelerindeki çalışmalarıyla büyümeye odaklanacak.

TRtest Genel Müdürü Yakup Taşdelen, Defensehere.com’a 2024’ü değerlendirerek 2025 yılında yapacaklarını ve hedeflerini anlattı.

Yakup Taşdelen şunları söyledi:

"Şirketin temel kuruluş amacı savunma sektörü odaklı olmak üzere sektörün test ihtiyaçlarının tek elden karşılanması, mevcut test altyapıları ihtiyaçlarının uygun şekilde harmonize edilerek bir sinerji oluşturulması ve daha maliyet etkin çözümlerle sektörün test ihtiyaçlarının karşılanmasıdır. Böyle baktığımızda iştirakçilerde de kamu kimliği ağır basan bir şirket yapısı var. %15 Savunma Sanayi Başkanlığı, %15 Türk Standardları Enstitüsü, %8 TÜBİTAK, %27 Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı ve %35 de STM.'nin iştiraki ile kurulmuş bir şirket.

Temel vizyonumuza bakacak olursak: Savunma sektörünün bütün test ihtiyaçlarının yurt içinden karşılamasını sağlamak ve bu yollar TRTestin kamu adına güvenilir ve bağımsız bir test otoritesi olarak konumlanması gibi bir misyonla ve görevle yola çıkmış bulunuyoruz.

2024’te neler yaptık diye bakacak olursak; yürüyegelen projelerimiz var. Projelere değinecek olursak; aslında şirketin kuruluş temel amaçlarından birisi de olan Türkiye'deki mevcut test altyapılarının envanterinin çıkarılması, bunun güncel tutulması ve sektörün ihtiyaçları için hizmetine sunulması için yapageldiğimiz bir portal yazılımı var. Şirketin kurulumunda başlamış, halihazırda şu anda faaliyette. Web sitemize girdiğinizde ‘test bul’ sekmemiz var, oraya girdiğinizde, herhangi bir standart ya da test ismini yazdığınızda onunla örtüşen bir laboratuvar varsa eğer o laboratuvarla ilgili iletişim bilgileri de dahil olmak üzere her türlü bilgiye erişmeniz mümkün. Tabii kendi içinde baktığınızda test çok basit bir şey değil; farklı standartlarda farklı gereksinimler olabiliyor. Portal yazılımı ve uygulamasının dışında biz yine burada mühendislik ekibimize test danışmanlık hizmeti de veriyoruz. Herhangi bir testle ilgili bize gelen müşterimiz olursa test ihtiyacının karşılanması ile ilgili sektördeki mevcut laboratuvarların kabiliyetlerini dikkate alarak maliyet etkin ve planlamaya uygun, takvimsel olarak uygun ve maliyet olarak da uygun olacak şekilde müşterilerin ihtiyacını karşılamak için çalışmalarımıza devam ediyoruz.

Yazılım tarafında yürütegeldiğimiz projelerimiz var. Birisi siber güvenlik ürünleri test ve sertifikasyon projesi. Siber Küme diye bir kümelenmemiz var. Siber Küme’ye üye olan firmalarımız var; yazılım geliştiren firmalar. Bu firmaların geliştirdiği siber güvenlik ürünlerinin ürün anlamında gerekleri karşılayıp karşılamadığının test edilebilmesi için başlatılmış bir proje. Savunma Sanayi Başkanlığının desteklediği ve TRtest’in gerçekleştirdiği yine Siber Küme ile koordineli olarak çalıştığımız bir faaliyet. Burada ne yapıyoruz: Belli siber güvenlik ürünleri ürün gamlarında olması gereken gerekli kriterleri çıkartıyoruz. O kriterlere göre, test metodolojileri, test faaliyetleri gerçekleştirilip ilgili firmaların ürünlerinin test faaliyetlerine göre testten geçen firmaların ürünlerine bir belge veriyoruz ki sektörde o ihtiyaç hasıl olduğunda A firmasının o ürünü kullanılabilir bir ürün noktasında biz aslında bir nevi deklarasyon sağlamış oluyoruz ve ürün arkasında duran kurum olarak konumlanıyoruz. Bunun Faz 1’ini yaptık. 19 ürün grubunda 25 tane ürünü test ettik fakat gelişen tehditler ve diğer yazılım konusundaki gelişmelere bağlı olarak ürünlerde de belli gelişmeler olduğu için bunun Faz 2 faaliyetleri ile ilgili Savunma Sanayi Başkanlığımızın yine destekleriyle bir proje başlattık. 2024 yılında bununla ilgili 7 tane ürün grubunun kriterlerini oluşturduk. İnşallah önümüzdeki sene de bunların test faaliyetleriyle bu sürece devam ediyor olacağız.

Yazılım tarafında bir ikinci işimiz aslında bilişim altyapısının güvenliği ile ilgili. Siber güvenliğin diğer tarafı da aslında firmalar mevcut IT altyapılarının dışarıdan gelecek tehditlere karşı ne kadar güvenilir ve sağlıklı olarak çalışabildiğinin görülmesi. Siber Hijyen dediğimiz ayrı bir program başlattık bununla ilgili. Sektörde bu konuda uzman olan firmalarımızdan temsilcilerle birlikte dört farklı kriter seti oluşturduk; farkındalık, temel, orta ve gelişmiş şeklinde. Bunlar tamamen firmaların IT altyapılarındaki kuruluma bağlı olarak belirlenen seviyeler.

Benzer şekilde aslında yine SSB ile yürüttüğümüz başka bir projemiz daha var kalifiye ürün listesi dediğimiz. Geçmişte Türkiye'den ana sistemler bazında hazır tedarikle başladığımız, ortak üretimle devam ettiğimiz, arkasından özgün ürünlere geçtiğimiz bir süreci yaşadık aslında savunma sanayii sektöründe. Özgün ürünlere geçince önce platform bazındaydı bunlar, sonra platformlardan alt sistemlere indik. Şimdi alt sistemlerden komponentlere kadar indik. Öyle bakınca dört binin üzerinde -eski bir rakam, belki şimdi altı binin üzerinde- farklı alt sistem komponent aslında yerli ve milli olarak üretiliyor. Burada da bir karmaşa bazen olabiliyor. Bir konnektör diyorsunuz; herkes gelip ben bir konnektör yaptım bunu niye kullanmıyorsunuz diyebiliyor. Burada bir disiplinler yapı oluşturabilmek için SSB'de Sanayileşme Daire Başkanlığımızın desteğiyle başlattığımız bir projemiz var. Bu komponentler, alt sistemler, sistemler bunların sağlaması gereken kriterlerin oluşturduğu bir teknik doküman hazırlıyoruz. Arkasından bu dokümana göre bu ürünlerin testlerini, performanslarını, diğer sağlaması gereken kriterlerin hepsini denetleyip uygun olanları SSB bir raporla ileteceğiz de SSB bu firmalara bu ürünlere daha doğrusu bir belge verecek ve o belge ile birlikte o ürünler kalifiye ürün listesinin bir parçası olmuş olacak. Bu neye yarayacak? Büyük firmalar, ana yüklenici firmalar, iki gün sonra başka bir projede o komponentleri, alt sistemleri kullanmak istediğinde acaba bu sistem benim işimi görür mü sorusunu sormaktan vazgeçecek. Çünkü zaten kalifiye edilmiş ve listeye girmiş, doğrulanmış sistem, alt sistem, komponentler olmuş olacak.

KÜL dediğimiz bir projemiz var. Bu 2025’te daha yoğun ve kapsamlı şekilde devam eden bir faaliyetimiz olacak inşallah.

Halihazırda devam eden başka ne faaliyetlerimiz var? Kalecik’te konuşlu bir İHA test merkezimiz var; firmaların kalifikasyon ve doğrulama faaliyetlerini gerçekleştirebilecekleri. Tamamen TRtest’te tahsisli bir hava sahamız var bizim orada 4.5 kilometre eninde kırk üç kilometre uzunluğunda. Orada firmaların daha etkin kullanabilmesi için on tane atölye yaptık, idare binamızın dışında. Etrafını telle çevirip bir bekçi koyduğumuz güvenlikli bir alan. İki yüz metrelik bir pistimiz var, önümüzde bir çalışma alanımız var. On tane atölyenin şu anda yedi tanesinde firmalarımız uzun dönemli kiralama yöntemiyle orada faaliyetlerini icra ediyorlar. Ne kolaylığı sağlıyor? Herhangi bir İHA düştü, işte kalkmadı, o oldu, bu oldu gibi dertler sorunlu olmaktan çıkıyor çünkü tamamıyla hava sahası bize tahsisli.

Bir başka projemiz Kavitasyon Tüneli Laboratuvarı İşletimi projemiz. Bu yine SSB'nin destekleriyle İTÜ Gemi İnşa Fakültesi'nin içinde kurulmuş bir laboratuvar. Neden kıymetli? Bugüne kadar böyle bir laboratuvar yoktu. Bu Türkiye'de tek ve numunelere koyduğumuz alan itibariyle de dünyadaki yedinci büyük laboratuvar, büyük bir laboratuvar gerçekten. 16 m/s kadar hızları destekleyen bir altyapı. Herkes rüzgar tünelini biliyor; buna rüzgar tünelinin su versiyonu diye bakmak lazım. Suyun altında hareket eden her türlü parçanın performans, hidrodinamik ve hidroakustik karakteristiklerini çıkarabildiğiniz, performansına bakabildiğiniz kontrollü bir ortam. Çok kıymetli, çok büyük bir altyapı. Ne için kıymetli? Denizaltı yapıyoruz, torpido yapıyoruz, askeri gemiler yapıyoruz; bunların her birinin pervanesinin ve kendisinin su altında giderken oluşturduğu belli hidrodinamik etkiler var. Özellikle sesle ilgili etkiler çok kritik. Çünkü orada bir ses imzası çıkıyor ve su altındaki bütün tespit ve teşhisler akustik imza üzerinden yapılıyor. Bu ürünleri yurt dışına götürüp test ettiğinizde en mahrem bilginizi, akustik imza bilginizi üçüncü taraflara kendi elinizle vermiş oluyorsunuz. Bu laboratuvara bütün bu bilgilerin hem içeride kalmasını sağlıyor olacak hem de yurt dışına giden kıymetli bilginin yanında para ve emek noktasında bu bütün kıymetlerin ülkede kalmasını sağlayan bir altyapımız. Burada da İTÜ Rektörlüğü ile yaptığımız bir protokol var; SSB ile birlikte üçlü protokol. Protokol çerçevesinde laboratuvardaki faaliyetleri yürütüyoruz.

Bunun dışında üçüncü taraf denetim gözetleme dediğimiz faaliyetler var. Özellikle yurt içinde ya da yurt dışında kurulmuş belli imalat hatları var. Bunların uygunluğu ile ilgili denetim ve onay süreçlerini işletebiliyoruz.

İhracat odaklı yaptığımız işler var; özellikle Körfez bölgesindeki ülkelerle yaptığımız işler var. Bir iki ihracat işimiz 2024’te oldu. 2025’te de halihazırda teklif verdiğimiz, değerlendirme aşamasında olan işler var.

 

Özellikle Körfez bölgesinde temel ihtiyaçlar neler? Test altyapıları kurulumu, mevcut test altyapılarının değerlendirilmesi, testle ilgili kazanmak istedikleri kabiliyetlere göre arada bir kabiliyet boşluğu değilse o kabiliyet boşluğunun çıkartılması o boşluğa göre ileride yapılacak olan test altyapı yatırımları ile ilgili planlama ve gerçekleştirme faaliyetleri diye özetleyebiliriz. Temelde aslında test konusunda bizim sağlayabileceğimiz destekler, test altyapı kurulumu ve test danışmanlığı şeklinde şu anda ilerliyor. Yapageldiğimiz işlerde o şekilde.

Bir belgelendirme faaliyetimiz daha var; bu Makine İhracatçıları Federasyonu ile birlikte yaptığımız bir iş. Zamanında MAKFED’in işlettiği bir TURQUM belgelendirme süreci var. Buradaki temel amaç makine ihraç eden firmalar için bir ortak kalite algısı oluşturmak. Zamanında bunu başlatmışlar ama çok ilerletememişler, arkasından bize geldiler, birlikte ortak bir proje yaptık. Halihazırda makine ihracatı yapan firmalardan bu belgeyi almak isteyen olursa bir kalite sistem denetimi ve ürün denetimi ile birlikte bu belgeyi veriyoruz. Yıllık denetimlerle, belge yenilemesiyle süreçleri devam ettiriyoruz. TURQUM belgesi vermek de bir yandan yürütegeldiğimiz işlerden birisi.

Diğer bir işimiz olarak yine balistik koruyucu yelekler konusunda bir çalışma yaptık. Uzun soluklu bir proje. Halihazırda da devam ediyor, 2024’te de faaliyetler oldu. 2025’te de belli faaliyetlere devam ediyor olacağız.

Protokollerimiz var. Şimdiye kadar 35 firma ile çözüm ortaklığı işbirliği anlaşmalarımız var.

Yine ihracat odaklı projelere bakacak olursak; gerek Körfez bölgesi ülkelerde gerekse komşu bazı ülkelerde belli altyapılarının kurulumuyla ilgili kurulumların doğru olup olmadığı, sistemlerin uygun çalışıp çalışmayacağı ile ilgili raporlama ve belgelendirme faaliyetlerini bugüne kadar yaptık.

Önümüzdeki yıl nereye yoğunlaşacağız? Bu olagelen faaliyetler devam ediyor olacak. Bunun ötesinde kamunun elinde olan bazı test altyapılarının TRtest tarafından işletilmesi ile daha geniş perspektifte firmaların kullanımına sunulması ve verimliliğinin arttırılması ile ilgili planlarımız var. Bunlar neler? Bir tarafta Şereflikoçhisar'da Zırhlı Açık Test Alanı dediğimiz, Altay Projesi kapsamında zamanında kurulmuş olan bir test altyapısı var. Bu altyapının TRtest tarafından işletilmesi aslında sektörde faaliyet gösteren bütün firmalara eşit mesafede duran bir şirket olarak daha etkin ve verimli bir işletim esası doğuracaktır diye düşünüyoruz.

Yine ona hemen komşu tank atış alanı, tank atış test alanı var Şereflikoçhisar'da. Burada ufak bir modernizasyon faaliyeti olacak. Modernizasyondan sonra buranın işletilmesi ile ilgili yine Savunma Sanayi Başkanlığı'yla yaptığımız görüşmeler var.

Aksaray'da halihazırda Tuz Gölü'nün yan tarafında hava savunma sistemlerinin testi ile ilgili bir test alanı var. Buranın işletilmesi ile ilgili bir karar çıktı zaten; onunla ilgili işletme ile ilgili hazırlıklarımıza şu anda devam ediyoruz.

Yani cari yürüyen işlerimiz var ama bu işlerin yanında aslında mevcut test altyapılarının işletilmesi de çok kıymetli bir alan. Bilgi orada birikiyor. O yüzden TRtest olarak kamu elinde olan bu tür test altyapılarının TRtest tarafından işletilmesine ayrı bir önem veriyoruz. 2025’te bu çalışmalara da inşallah devam ediyor olacağız."

https://www.youtube.com/watch?v=0Dx0ALBjXAo